Ik wil het wel, maar doe het niet…

Misschien herken je het wel, het is tijd om iets te gaan doen, maar je stelt het nog even uit. Je wordt gaandeweg een ware meester in het bedenken van uitwegen, soms ook wel excuses genoemd. Hiermee wil ik het niet bagatelliseren, het gaat er meer om dat de meeste redenen om niet beweging te komen niet écht de redenen zijn om het niet te doen.

Vaak stel je iets uit omdat je denkt het onprettig gaat zijn. Zoals dat je denkt dat je ruzie gaat krijgen als je voor jezelf opkomt. Of dat je dat telefoontje uitstelt omdat je een negatief bericht verwacht. Of dat je na het weekend begint met je nieuwe levensstijl met voldoende beweging en gezond eten. En het ook actief zoeken naar die nieuwe baan zet je op de lange termijn, onbewust vaak, omdat je gelooft dat je niet zult vinden wat je zoekt. En door het nog even uit te stellen behoud je in ieder geval de illusie dat je nog wat in het verschiet hebt. Hierin zijn een aantal dingen belangrijk:

1. Deze gedachten kloppen vaak niet.
2. Ze spelen vooral in je onbewuste en kan er pas wat aan doen als je je er bewust van wordt.
3. Je probeert iets onprettigs te vermijden, maar door dit te doen bestaat de kans dat je situatie alleen maar onprettiger wordt.
4. Je gaat pas echt actie ondernemen als het bijna niet anders kan. De roker stopt als hij gehoord heeft ziek te zijn. Iemand met een burnout gaat nadenken over ander werk als hij ziek thuis zit. De ander gaat afvallen als hij of zij zichzelf echt niet meer kan aanzien in de spiegel.
5. Zolang je blijft uitstellen kom je nergens, sterker nog, het wordt alleen maar moeilijker om je doel te bereiken want de wereld draait gewoon door.
6. Wist je dat uitstellers slechter slapen, minder zelfvertrouwen hebben, zich vaker schuldig voelen en dat dit juist weer de kans vergroot om iets nog even uit te stellen?

In het kader van keuzes maken en in actie komen waar het gaat om je loopbaan gaat het vaak wat verder dan uitstellen omdat je er even geen zin in hebt, zoals je vroeger misschien met huiswerk maken of de hond uitlaten deed. Als je op het punt gekomen bent dat je je afvraagt wat je met je leven en werk wilt doen, en de actie hier toe blijft uitstellen, spelen er regelmatig grotere krachten op de achtergrond.

Waarom stellen we actie uit?

Zoals gezegd stellen we dingen uit omdat we verwachten dat het een negatief iets op gaat leveren als we het gaan doen. De actie op zich is vervelend, of de mogelijke gevolgen ervan.

Misschien weet je niet hoe je de situatie aan moet pakken. Je krijgt daar de kriebels of erger van en besluit je aandacht af te leiden met iets anders. Tot je weer geconfronteerd wordt met de realiteit, je bent niet tevreden en wilt wat veranderen. Maar hoe? Dit rondje kun je eindeloos maken. Dit is een voorbeeld van hoe je op kan zien tegen de actie op zich.

Een ander weet wel wat hij eigenlijk wilt doen, heeft ook een idee bij het pad wat hiervoor doorlopen moet worden, maar twijfelt of het wel haalbaar is. Er moet nog meer informatie verzameld worden, nog meer gepraat met anderen, cursussen en opleidingen volgen, het net wordt afgespeurd naar kennis. In de hoop dat overtuiging volgt en daarmee actie. Maar het gebeurd niet. De angst dat de actie niet het resultaat oplevert waarop gehoopt wordt is te groot. Dit is een voorbeeld van hoe de gedachte aan een ‘negatief’ resultaat er voor zorgt dat iemand ook maar geen actie onderneemt. Ook dit rondje kan je eindeloos maken. Iets willen, bang zijn dat het niet gaat lukken, afleiding zoeken tot de realiteit weer opdoemt.

Voor beide gevallen geldt dat het de gedachten zijn die actie voorkomen. Ik weet niet hoe ik het aan moet pakken, ik mag geen hulp vragen, het moet perfect zijn voor ik mag beginnen, het zal toch wel niet lukken of ik ben niet goed genoeg zijn allemaal gedachten die onze ontwikkeling afremmen of zelfs stop zetten. En die gedachten leiden weer toch allerlei vervelende gevoelens. Die vaak alleen maar erger worden. Eigenlijk heel gek als je het zo stelt; we willen iets, doen het niet omdat we bang zijn dat het tot iets onprettigs leidt, maar door het niet te doen krijgen we zeker iets onprettigs. We kiezen soms liever voor de zekerheid van iets onprettigs wat we kennen, dan dat we van richting veranderen en dan niet weten of het alternatief wel zoveel beter is. Zo kunnen we als mens in die relatie blijven hangen omdat alleen zijn misschien nog wel veel vervelender. Of we blijven in die baan zitten omdat we ook niet weten wat we anders moeten doen. Misschien is je inmiddels al wat opgevallen terwijl je dit leest. In ieder voorbeeld wordt geen actie ondernomen omdat er alleen aandacht wordt gegeven aan het mogelijke negatieve gevolg van de actie. IS DAT REALISTISCH? Op het moment dat je in zo’n situatie zit kun je deze vraag niet beantwoorden, dus stel je even voor dat je beste vriend, je buurvrouw of je collega in deze situatie zit. Wat zou je tegen hem of haar zeggen? Hoe groot is die kans op dat negatieve gevolg? Geen 100% toch, ook geen 50%, als je je plannen goed onderzocht hebt dan is de kans dat het lukt in ieder geval toch groter dan dat het niet lukt. Kun je de mogelijke gevolgen niet wat meer in balans krijgen door ook de positieve gevolgen mee te nemen? Dat is punt 1. Punt 2 is het volgende. Hoe erg zou het zijn als het niet zou lukken? Als je zelf in de situatie zit heb je het gevoel dat de wereld vergaat. IS DAT REALISTISCH? Niet echt he, de wereld gaat gewoon door, alleen jouw plannetje heeft nog wat aandacht nodig. Het hoeft niet in 1 keer goed. Google was de 8e zoekmachine, Facebook het zoveelste sociale netwerk.

Hoe kun je hier anders mee omgaan?

In de kern zitten we onszelf het meest in de weg onder invloed van de gedachten die wij hebben over onszelf en onze mogelijkheden. Niet zelden schatten wij onszelf niet op waarde. Bij het ondernemen van actie, of liever het gebrek daaraan, gaat het dan over onderschatting van onszelf en onze mogelijkheden, en overschatting van de kans op negatieve gevolgen van het nemen van actie.

Tip 1 Stop met catastroferen

‘Het lukt toch niet’ is een voorbeeld van een gedachte die je kan weerhouden om iets te proberen. Je gaat er vanuit dat het resultaat negatief zal zijn. En dat dit dan ook nog eens heel vervelend zal voelen. Je bent geneigd om vooral te kijken naar wat er allemaal mis kan gaan. Zolang je dit doet zet je jezelf vast. Zet er eens naast wat er goed kan gaan. Probeer daarnaast eens echt kritisch te kijken naar hoe groot de kans is dat het niet gaat lukken. Vaak kun je daar helemaal niet zoveel bewijs voor vinden…omdat het niet bestaat. Tenzij je het al veel vaker geprobeerd hebt en het niet gelukt is. Kijk ook eens naar hoeveel stress het je oplevert om iets te willen, maar steeds bezig te zijn met het bedenken van redenen om het niet te doen. Zeg de volgende keer tegen jezelf STOP als deze gedachten weer opkomen en zet er wat tegenover wat realistische, positiever en behulpzamer is. Dan bedoel ik dus de winst die je kan behalen door het wel te doen en het ontbreken van bewijs voor een grote kans op falen (falen is eigenlijk het niet proberen).

Tip 2 Focus op het waarom wel

Probeer steeds te kijken naar waarom je iets wel zou doen. Omdat je verder wilt komen, wilt leren, kansen wilt verzilveren en jezelf ontwikkelen. Als jij denkt “ik ga dat belletje niet plegen, want waarschijnlijk wordt ik toch afgewezen”, wat is dan het resultaat? Je staat met lege handen. Je hebt 0% kans. Is er een kans dat er toch iets positief uit het belletje komt, als is het maar 10% kans? Dat is meer dan 0%. Wat gaat je meer helpen om dat belletje toch te plegen, kijken naar de 90% kans dat het niets wordt of kijken de 10% kans dat het wel lukt?

Tip 3 Hak je doel in stukken

Soms lijkt de berg voor ons te groot om te overwinnen. Dat kan best kloppen, als je het in 1 keer wilt doen. Zou je die berg wel kunnen overwinnen als je onderweg af en toe even stopt om op adem te komen, je energie terug te krijgen en je plan voor de volgende fase bij te stellen? Zet eens op papier wat je doel is, welke acties er moeten worden ondernomen, en in welke volgorde dat het best gaat. Plan dan je eerst volgende stap in. En als deze nog te groot is dan maak je deze nog kleiner.

Samenvattend

Eigenlijk gaat het dus vooral om relativeren. Je zal (met of zonder hulp van een objectief ander persoon) moet kijken of jouw beeld van de situatie, jouw doelen, jouw zelfbeeld, en jou verwachtingen wel realistisch zijn. Als dat niet zo is dan moet je oefenen met het stoppen van de negatieve gedachten die jouw ontwikkeling belemmeren, en het beginnen met gedachten die jou wel verder helpen. Dit kan best een proces zijn wat tijd kost, maar wist je dat je binnen het komende uur hier nog een begin mee kan maken door 1 ding, een kleintje, te kiezen waar je al zolang tegen aanhikt, en deze te gaan doen, denkend aan de mogelijke winst. Maak dat belletje, schrijf die brief, maak je plan en neem de volgende stap.